Bireyselleştirilmiş Eğitim Programı  Nedir?

Bireyselleştirilmiş eğitim programları, her bir engelli çocuk için yazılı olarak, eğitim kurumu tarafından geliştirilmiş olan ve engelli çocukların, öğretmenlerin, anne- babaların özel gereksinimlerini karşılamak için oluşturulmuş özel eğitim programıdır.

 

Bep Hazırlamanın Yasal Nedenleri Nelerdir?

Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’nin 62. maddesinde BEP, “Özel eğitim gerektiren birey için geliştirilen ve ailesi tarafından onaylanan bireyselleştirilmiş eğitim programı; bireyin, ailenin, öğretmenin gereksinimleri doğrultusunda hazırlanan ve hedeflenen amaçlara verilecek destek eğitim hizmetlerini içeren özel eğitim programıdır” olarak tanımlanmaktadır. Bu yönetmelikle, BEP’lerin işlevi, “Bireyin tüm gelişim alanlarında , gözlem, gelişim ve değerlendirme ölçekleri kullanılarak ve hedeflerin amaçların gerçekleşme düzeyi doğrultusunda değerlendirilir” şeklinde ifade edilmektedir.

Aynı yönetmeliğin  63. maddesinde özel eğitim ve kaynaştırma uygulamaları yapılan okul ve kurumlarda “bireyselleştirilmiş eğitim programı geliştirme birimi”nin oluşturulacağı belirtilmektedir. Bu birimin amacı ise “özel eğitim gerektiren bireyler için, bireyselleştirilmiş eğitim prof,gramının geliştirilmesi, uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi olarak ifade edilmektedir.

 

Bu Birimi Oluşturan Ekip Üyeleri Kimlerdir?

• Kurum müdürü ve müdür yardımcısı
• Gezerek özel eğitim hizmeti veren öğretmen
• Aile
• Özel eğitim gerektiren öğrenci
• Rehber öğretmen – psikolojik danışman
• Eğitim programı hazırlamakla görevli olan öğretmen
• Özel eğitim gerektiren öğrencinin sınıf öğretmeni veya hazırlanan programın içeriğine uygun branş öğretmeni
• Gerektiğinde işleme, tanılama ve değerlendirme ekibinden bir kişi.

 

Bep Yazmanın Amaçları Nelerdir?

1.       BEP yazma, engelli öğrencilerin eğitimiyle ilgilenen insanlarla sizi bir araya getirir. Bu ekipte insanlar, “çoklu disiplinli ekip” veya “BEP ekibi” olarak isimlendirilir. Bu ekip her bir çocuğun gereksinimlerini tartışır ve her bir öğrencinin öğrenmesi için uygun yönergeye karar verirler. BEP ekibindeki her bir üyenin katkısı öğrencinin öğrenmesi bakımından önem taşır.

2.       BEP yazma bir öğrencinin eğitimsel gereksinimleri toplantısı için ekibin planlarını betimleyen bir doküman oluşturur. BEP, çocuğun ilerlemesini belgelemek için resmi bir kaynak sağlar ve aynı zamanda çocuğun gereksinimlerinin okul tarafından karşılanması için kaynak gösterir.

 

Bep Hazırlama Ekibi Kimlerdir?

• Çocuğun ailesi
• Bir normal sınıf öğretmeni
• Bir özel eğitim öğretmeni
• Değerlendirme sonuçlarını yorumlamak için biri
• Ailenin veya okulun davet edeceği bilgili diğer kişiler
• Uygun ise öğretmenin kendisi

 

Bep Hazırlama Basamakları Nelerdir?

BEP dökümanı yaşları 2 – 14 yaş arasında değişen çocuklar için 7 öğeyi içermektedir.

1.       Öğrencinin betimlenmesi

2.       Öğrencinin var olan performans düzeyinin belirlenmesi ve betimlenmesi

3.       Öğrenciye ilişkin yıllık amaçların ve öğretimsel hedeflerin yazılması

4.       Amaçlara ulaşılması için gerekli özel eğitim ile ilgili servislerin betimlenmesi

5.       Öğrencinin genel eğitim ders programında katılamayacağı alanların betimlenmesi

6.       Öğrencinin katılacağı değerlendirme sürecinin tanımlanması

7.       Öğrencinin amaçlara doğru ilerlemesinden ailenin düzenli olarak nasıl bilgilendirileceğinin betimlenmesi.

 

Yukarda yazılı öğelerden 2., 3. ve 4. öğeler BEP’lerin can alıcı noktasını oluşturmaktadır. Bu üç öğe BEP’in temel parçalarını oluşturur. Bunlar;

1.       Çocuğun biricik ihtiyaçları nelerdir?

2.       Çocuğun bu gereksinimlerini okulun hangi servisleri karşılayacak?

3.       Alınan bu hizmetler sonucunda çocuk neleri başarıyor olacak?

 

Öğrencinin Betimlenmesi

BEP yazımının ilk basamağı, en kolay olandır. Bir çok BEP formu, öğrenci hakkında demografik bilgilerin kaydedileceği bölüm ile başlar. Bu aşağıdaki gibi olabilir.

 

İsim – Soyad
Okul
Sınıf
Doğum Tarihi
Anne- Baba	Öz:	Üvey:	Birlikte:	Ayrı:	Sağ:	Ölü:
Ana Dili
Evde Konuşulan Dil
Özür Gurubu
İkincil Özür

 

Ana Dil Neden Yazılır?

Öğrencinin konuştuğu ana dili ve çocuğun evinde konuşulan dili yazma nedeni, BEP ekibini ve çocuğun eğitimi ile görevli uzmanları olası çift dillilik yada Türkçe’yi kullanmada sınırlılıkları olduğu hakkında uyarmaktır. Öğrencinin ana dilini diğerlerinden yada öğretmenlerinkinden farklı ise, BEP ekibi öğrencinin gerek değerlendirme gerekse okuldaki öğrenimi sırasında gerekli olan uyarlamaların neler olduğunu belirlemelidir.

 

Neden Özür Sınıflandırılması Yazılır?

Tüm BEP ekibi üyelerinin öğrencinin ilerlemesini etkileyen özür ve bunun öğrenci üzerindeki etkilerini bilmelerini Sağlamak nedeniyle birincil özür yazılır. Bazı öğrencilerin ikincil bir özrü olabilir. Örneğin birincil özrü duygusal rahatsızlık iken ikincil özrü iletişim bozukluğu olabilir. Özürlerin bu şekilde sıralanması, öğrencinin eğitimi üzerinde duygusal rahatsızlığın etkilerinin iletişim bozukluğunun etkilerinden daha fazla olduğunu belirtmektedir.

 

Performans Düzeyinin Belirlenmesi Ve Betimlenmesi

Bireyselleştirilmiş eğitim programlarında öğrencilerin performans düzeylerinin ifade edilmesi gerekmektedir. Öğrencilerin performans düzeylerinin ifade edilmesi için öncelikle performans düzeylerinin belirlenmesi ve daha sonra uygun şekilde betimlenmesi gerekir.

 

Performans Düzeyinin Belirlenmesi

Öğrencinin var olan performans düzeyinin belirlenmesi sırasında temelde şu sorulara yanıt aranmaktadır.

1.       Öğrencinin eğitimsel açıdan zayıf ve kuvvetli yanları nelerdir

2.       öğrencinin hangi beceri yada alanları geliştirmeye gereksinimi vardır.

 

Çocukla İlgili Bilgilere Ulaşmaya Yönelik Çalışmalar

Öğrencinin güçlü yada şu an zayıf olan geliştirmeye gereksinimi olan yönleri hakkında bilgiye şu yollardan ulaşılabilir.

a)       Kayıtların İncelenmesi

b)       Görüşme

c)       Gözlem

d)       Standart Testler

e)       Ölçüt Bağımlı Testler

f)        Gelişimsel Ölçekler

g)       Çalışma Örnekleri

 

Kayıtların İncelenmesi

Öğrenci hakkında bilgi sahibi olmak için çeşitli kayıtların incelenmesi yoluna gidilir. Bunlar;

• Tıbbi ve sağlık bilgileri
• Okul başarısını gösteren karne belgeler
• Öğrencinin kişisel bilgi dosyası

 

Görüşme

Öncelikli gereksinimlerin ve yeterlilik, yetersizliklerin belirlenmesi amacı ile yapılır. Görüşme yapılan kişiler;

• Aile
• Öğrencinin öğretmeni
• Öğrenci hakkında bilgi sahibi diğer okul personeli
• Öğrencinin kendisi

 

Gözlem

Öğrencinin kendisini günün farklı zamanlarda ve sınıf, ev, oyun gibi farklı ortamlarda gözlemlenir.

 

Standart Testler

Genel değerlendirme ve yerleştirme amacıyla kullanılır. Standart testler;

• Öğrenciyi aynı yaştaki diğer akranlarıyla kaynaştırma olanağı verir.
• Çocuğun beceri düzeyleri hakkında sayısal bilgi verir.
• Ayrıntılı değerlendirme yapılması gereken alanları işaret eder.

 

Ölçüt Bağımlı Testler

Öğrencinin güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi amacıyla kullanılır. Ölçüt bağımlı testler;

• Standart testler yoluyla sağlanmış bilgilerin doğrulanmasına ve ayrıntılaşmasına yardımcı olur.
• Öğrencinin güçlü ve zayıf yönlerini test eder.
• Öğretim amaçlarının belirlenmesinde kullanılır.
• Öğrencinin ilerlemesinin izlenmesine olanak verir.

 

Gelişimsel Ölçekler

Bunlar öğrencinin gelişimsel basamakları içindeki yerinin belirlenmesi ve bunu izleyen ardışık becerilerin belirlenmesine yardımcı olur.

 

Çalışma Örnekleri

Öğrencinin kendi çalışmalarının incelenmesi yaptığı hataların belirlenerek bunların giderilmesine yönelik çalışmaların planlanmasına yol gösterir.

 

Öğretimi Planlamaya Yönelik Çalışmalar

Öğrencinin performans düzeyinin belirlenmesi sırasında genel gelişimin değerlendirilmesinden belirli bir becerideki gelişimin değerlendirilmesine doğru bir yok izler.

Öğrencinin performans düzeyinin belirlenmesi, süreci, öğrencinin bir becerideki ustalığının değerlendirilesi ile son bulur.

Performans düzeyinin belirlenmesi aşamaları şöyle sıralanabilir.

1.       global bir alanın seçilmesi ve alt başlıkların belirlenmesi

2.       seçilen bir beceri alanında öğrencinin zayıf olan berilerinin belirlenmesi

3.       zayıf olan becerilerle ilgili beceri analizlerinin yapılması

4.       bireyin beceri analizi basamaklarındaki ustalık derecesinin belirlenmesi

 

1.       Global Bir Alanın Seçilmesi Ve Alt Başlıkların İncelenmesi

Hangi davranışın değerlendirileceğine karar verme, global düzeyde başlar ve çok spesifik hale gelir. Global düzeyde değerlendirme alanları genellikle öğretmen testleri yada standart test sonuçlarından sağlanan bilgilere dayanır.

Global düzeyde değerlendirme, becerilerin

 

a)       Gelişim Dönemleri İçindeki Beceri Alanlarının Ve Bunların Sıralanmasının Belirlenmesi

Bir öğrencinin performans düzeyinin belirlenmesi, o öğrencinin tüm gelişim alanlarındaki gelişim düzeyinin belirlenmesi anlamına gelmektedir. Bir başka deyişle öğrencinin tüm gelişim alanlarında yeterliliklerinin ve zayıflıklarının belirlenmesidir. Öğrenci incelenirken yedi gelişim alanı dikkate alınır.

Bu amaçla BEP’in farklı program alanlarına yönelik hazırlanması gerekir.

• İletişim becerileri
• Öz bakım becerileri
• İşlevsel akademik becerileri
• Motor becerileri
• Bilişsel becerileri
• İşlevsel yardım becerileri

 

İletişim Becerileri

Özürlü öğrenciler okuldan ayrıldıklarında yetişkin olarak yaşamlarını sürdürebilmeleri çevrelerindeki kişilerle iletişim kurmalarına bağlıdır.

Geleneksel özel eğitim programlarının amacı bireylerin alıcı ve ifade edici dil becerilerini kullanarak çevrelerindeki bireylerle etkili şekilde iletişim kurmalarını vurgulamaktadır.

Günümüzdeki özel eğitim programlarının amacı ise, bireylere öğretilecek alıcı ve ifade edici dil becerilerini işlevsel etkinlikler sırasında öğretmektir. Bu nedenle iletişim becerilerinin doğal ortamlarda ve gerekli olduğu zamanlarda öğretilmesi gerekmektedir.

“işlevsel iletişim becerileri”, öğrencilerin isteklerini, tercihlerini, duygularını ifade etmesini sağlayan tüm iletişim biçimleridir.

İletişim işlevlerinin amacı, bireyin meramını, isteğini, gereksinimlerini aktarmak için niyetlenmesini ve bu niyetini bir biçimde eyleme dönüştürmesi ve ifade etmesidir. Farklı iletişim araçları vardır. Bunlar; dikkat çekme, ilgi arama, selamlama, vedalaşa, istek bildirme, reddetme, hoşnutluk – hoşnutsuzluk belirtme, yanıtlama, adlandırma, bilgi verme.

BEP de özürlü öğrencilerin işlevsel becerilerini yerine getirmeye ilişkin amaçların bulunması gerekir.

ALICI DİL

Söz öncesi dönem

Dikkatini yöneltme ve oyun

Sıra alma

Taklit

Sesleri ve jestleri farklı anlamlar için kullanma

Anlama

Dinleme ve dikkatini yöneltme

Jestler ve yönergelere tepki verme

Nesneler ve resimler arsında seçim yapma

Eylem bildiren yönergelere tepki verme

Niteleme bildiren yönergelere tepki verme

Yer bildiren yönergelere tepki verme

Dil bilgisi kurallarına tepki verme

İFADE EDİCİ DİL

Konuşma

Farklı türdeki anlamları ifade etme

İstemek (nesne, hizmet)

Reddetmek

Selam vermek ve veda etmek

Bilgi paylaşmak

Vermek (nesne, hizmet)

Dil bilgisi kurallarını kullanma

Tek sözcük düzeyi

İki sözcük düzeyi

Üç sözcük düzeyi

Sözcükleri telaffuz etme

Başlatma ve sürdürme

 

Motor Becerileri

Motor becerileri, büyük kas ve küçük kas beceriler olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır.

Büyük Kas Becerileri; hareket etme ve pozisyon alma için gereli becerilerden biridir. Büyük kas becerileri, nöromotor gelişimin basamaklarından dönme, emekleme, diz üstü durma, ayakta durma, yürüme ve koşma gibi etkinlikler için gerekli olan kas gücü ve nöromotor yeteneklerin tümüdür.

BÜYÜK KAS GELİŞİMİ

Yürüme öncesi beceriler

Denge, yürüme koşma becerileri

Merdiven tırmanma becerileri

Top becerileri

Zıplama becerileri

Üç tekerlekli bisiklet becerileri

Küçük Kas Gelişimi; yerine getirilmesi için daha ince motor eşgüdüme gereksinim duyulan becerilerdir.

KÜÇÜK KAS GELİŞİMİ

Bakma

Tutma

Nesne sürekliliği

Koyma

El becerileri

Çözme

Kitap becerileri

Problem çözme, yap-boz becerileri

Eşleme ve sınıflama

Seçme

Okula hazırlık becerileri

 

Öz Bakım Becerileri

Öğrencinin iyi ve temiz bir görünümde olması çevrelerindeki kişilerin üzerinde olumlu etki bırakmaları açısından önemlidir. Böylece toplumsal kabul kolaylaşabilmektedir. Bunun yanı sıra bu becerilerin öğrenilmesi öğrencilerin hem sağlıklı yaşamaları hem de kendilerine olan güvenlerinin artmasına neden olduğu için önemlidir.

ÖZBAKIM BECERİLERİ

Yeme içme

Giyinme

Tuvalet

Temizlik ve bakım

 

İşlevsel Akademik Beceriler

İşlevsel akademik beceriler; okuma yazma ve matematik becerilerinin günlük yaşamda kullanımıyla ilişkilidir.

Para kullanma, saat kullanma, tanıtıcı levhaları okuma, alış veriş yapma gibi…

Bu beceriler toplum içinde bağımsız olarak yaşamalarını sağlamada önkoşul özelliği taşımaktadır.

Okuma

Yazma

 

b)       Ders Programı (Müfredat) Beceri Alanlarının Ve Bunların Sıralanmasının Belirlenmesi

Öğrencinin gelişim alanlarındaki düzeyinin değerlendirilmesinin yanı sıra uygulanan eğitim programı çerçevesinde de değerlendirilmesi gerekir. Milli Eğitim Bakanlığı’nın İlköğretim Programı beceri alanlarını ve sıralamasını gösteren iyi kaynaktır.

 

 

2-SEÇİLEN BİR BECERİ ALANLARINDA ÖĞRENCİNİN ZAYIF OLAN BECERİLERİNİN BELİRLENMESİ

 

Öğrencinin gelişim alanlarındaki ve proğram alanlarındaki zayıf ve güçlü yanların belirlenmesi performans düzeyinin belirlenmesinde önemli ana basamaktır.

Kaba degerlendirme olarak isimlendirilen bu aşamalardan öğrenci gelişim alanları ve ders proğramı bakımından degerlendirilerek zayıf olduğu alanlar ve beceriler belirlenir ve listelenir.

 

Kontrol listesi—– kaba değerlendirme—-ayrıntılı degerlendirme——–beceri analizi

Örnek:

X öğrencinin gelişim alanlarındaki zayıf olan becerileri

1.Mortor becerilerin deki zayıflık

a.

b.

2.İletişim becerilerindeki zayıflık.

A.

b.

3.Sosyal becerilerde zayıflık

a.

b.

4.Bilişsel becerilerde zayıflık.

A.

b.

5.Akademik becerilerde zayıflık.

A.

b.

6.Özbakım becerilerde zayıflık.

A.

b.

7.Günlük yaşam becerilerde zayıflık.

A.

b.

 

Bu konudaki zayıflıkları inceleyip daha ayrıntılı beceriler yapıyoruz.

Zayıf alanların belirlenmesi ardından becerilerin yapılması için ön geçerlilik gösteren (ön koşul) becerilerindeki gelişimi incelenir..eger bir becerinin yapılabilmesi için gerekli ön koşul (gereklilik)gösteren beceriler henüz gelişmemiş ise öncelikle bu becerileri geliştirmeye yönelik girişimlerde bulunurlar.

Yazma bererilerini geliştirmek için ön koşul (ön gerekli )beceriler.

El-göz kordinasyonu

Kalem tutma

Masada oturma

Dikkati yöneltme

Gelişi güzel karalama yapabilme.

Örnek1.:

Bir öğrencinin yazılı bir kelimeyi bakarak kopya edebilmesi için öncelilkli becerileri.

*Harfleri kopya edebilmesi

*Basit şekilleri(yuvarlak,,üçgen,daire,yi kopya edebilmesi)

*Basit çizgileri (dik,yatay,eğik çizgileri)kopya edebilmesi.

*Kalem tutabilmesi

*Defteri soldan sağa doğru kullana bilmesi

 

Örnek 2.:

Bir öğrencinin bir toplama problemini çözebilmesi için bu öğrencinin öncelikle şu becerileri yapabilmesi gereklidir.

*Sayıları toplamak

*okuduğu toplama proplemini toplama işlemine dönüştürebilmesi

*Toplama işlemini çözebilmesi

*Toplama işemini  tanıyabilmesi

*Sayıları  tanıyabilmel

*Miktar  kavramlarını  bilmesi

 

 

*Sayı  ile  nesneyi  eleştirebilmesi.

 

ÖNCELİKLİ BECERİLERİN SEÇİMİ

Öğrenci için işlevsel olan ve daha sık kullanılacak beceriler daha az işlevsel olan ve daha az kullanılacak becerilere göre tercih edilmelidir.(hangi beceriyi günlük kullanıyorsa)

Öğrencinin toplum içinde bağımsız olarak yaşamasını sağlayacak ve sıklıkla kullanıcak becerileri,diger becerilere göre öncelikli olarak seçilmelidir.

 

1-Bir becerinin işlevsel olup olmadığı ,o becerinin içinde bulunduğu ve gelecekte bulunacağı ortamlarda kullanılıp kullanamayacağına göre belirlenir.(günlük yaşam becerileri)

Örnek:

Çicek isimlerini öğrenmek yerine çiçege nasıl bakılacağını öğrenmek.

Ev adresini öğrenmek yerine eve nasıl gidileceğini öğrenmek.

Telefonun markası yerine nasıl kullanacağını öğrenmek.

*Fişlerde çocuğun çevresindeki insan isimleri,günlük yaşamda kullandığı nesnelerin isimleri olmalı.

 

2-Pek çok ortamda gerçekleştirilebilecek beceriler sadace bir ortamda gerçekleştirebilecek beceriler tercih edilmelidir.

Öğretim için beceriler seçilirken bu becerilerin kulanıldığı ortamlarla durumların sayısı ve çeşitliliği göz önünde bulundurulmalıdır.Bu iki bakımdan önemlilidir.

Becerilerin tekrar tekrar kulanımı dolayısıile becerilerin akıcılığını sağlar.

Becerilerin genellemesini sağlar.

Örnek:

Selamlaşma, tuvaleti kullanma,vedalaşma  vb.

 

3-Öğrencinin diğer bireyleri gözleyerek öğrenebileceği beceriler öncelikli olarak seçilmeli.

Bazı beceriler gözleyerek ve taklit ederek öğrenilir.

Eğitim proğramında bireylerle etkileşimi artıran becerileri öğretim için seçmek,öğrencinin bu becerileri öğrenmelerini kolaylaştıracaktır.

 

4-Öğrencinin kendi güvenini artırmasını sağlayacak beceriler öncelikli olarak seçilmelidir.

Öğrencinin ilgilerine uygun ve kişisel hedeflerine ulaşmayı sağlayan beceriler diğer becerilere göre öğrencinin öğrenmeye karşı motivasyonunu artırır.

 

5-Bir becerinin gerçekleşmesi için ön koşul olan beceriler olmayan becerilere göre öncelikliolarak tercih edilmelidir.

Seçilen becerilerin,toplum içinde öğrencilerin önkoşuluolma özelliğini taşıması gereklidir.

 

 

 

ZAYIF OLAN BECERİLERLE İLGİLİ “BECERİ ANALİZLERİN YAPILMASI”

 

Beceri analizleri:Karmaşık bir beceriyi yada  davranış serisini küçük öğretilebilir birleşenlere ayırmayı kapsar.

Zihinsel özürlü çocuklar söz konusu olduğunda davranışın pek çoğunu tek aşamada kazandırmak mümkün olmamaktadır .Bu davranışlara bir dizi küçük basamak aracılıyla daha kolay ulaşabilmektedir.Dolayısıyla beceri analizi davranışları gerçekleştirmek için gerekli davranış sırasının yada zincirinin  betimlenmesidir.

İyi bir beceri analizinde öğretilecek becerinin sırası mantıklılık izlenmeli ve öğrencinin amaca ulaşması için tüm basamaklar yer almalıdır.

Örnek:

Ellerini yıkamak

Lavoboya gider.

Ellerini ıslatır.

Sabunu alır.

Ellerinidurular.

Musluğu kapatır.

Ellerini kurular.

Beceri analizi,oldukça fazla uygulama gerektirir.

Fakat kaşıkla yemek yemekten,dönem ödevi hazırlamaya kadar değişen davranışlar için uygulanabilir.Motor becerileri analiz etmek,akademik ve sosyal davranışlarla ilgili analiz etmekten daha kolaydır.Fakat analiz tüm karmaşık davranışların öğretimi için eşit derecede önemlidir.

Beceri analizinin ne kadar detaylı hazırlanacağı öğrencinin performans düzeyine göre farklılık gösterir yada bir tane ayrıntılı beceri analizi hazırlanacak her bir beceri için uygun olan yerden başlayarak kullanabilir.

 

BECERİ ANALİZİN ÖĞRETİME KATKILARI

 

1-Bilgi sağlama:Beceri analizi öğrencinin karşılaşmış olduğu öğrenme probleminin hangi basamaktan kaynaklandığının belirlenmesine olanak verir.

Böylece tümüyle bir öğrenme durumu değil,belli bir öğrenme durumu olarak karşımıza çıkar.Dolayısıyla beceri analizi öğrenmenin gerçekleşmediği basamak hakkında bilgi verir. Zayıflıkların yerinin kolayca ve kesinlikle belirtmeye olanak verir.

 

2-Öğretimi bireyselleştirme:Beceri analizin yapılması,her bir öğrencinin düzeyine uygun olarak öğretimsel hedefler ve planlamaların yapılmasına olanak vererek öğretimin bireyselleştirrilmesini sağlamaktadır.

 

3-Öğretimi kolaylaştırmak:Beceri analizinde yapılacak olan işin basamaklara ayrılması üç bakımdan yararlıdır.

1*Öğrencinin bulunduğu düzeyin kolayca belirlemesini sağlar.

2*Öğretime nereden başlayacağımızı sağlar.(Öğrenciler düzeylerine göre öğretim yapıldığında daha kolay ve hızlı öğrenirler.)

3*Öğretime geçildiğinde öğrenci bir basamağı tamamladığında ve seride öğretilecek bir sonraki beceriyi belirleme olanağı vermesi nedeniyle önemlidir.

 

4-Objektif değerlendirme:Beceri analizi basamaklarını izleyerek çocuğun ilerlemesinin kaydını tutmak ve bunu değerlendirmek mümkün olabilmektedir.Bu da öğretmenin yanlılığını azaltmaktadır.özellikle ağır zihin engelli çoçukların ilerlemesi yavaş olabilmektedir.

Çocukların ilerlemeleri ancak yapılmış ayrıntılı beceri basamaklarında göstermek mümkün olmaktadır.

 

5*Tekrarlanabilme:Beceri analizleri başka öğretmenlerce tekrar uygulanabilme olanağı vermektedir.

 

BECERİ ANALİZİNİN DEZAVANTAJLARI

 

1-Zaman alıcıdır.

2-Bu ölçümler becerinin hiyarşisinden ziyade izole becerilerin öğretimiyle sonuçlanabilir.

 

BECERİ ANALİZİ YAPMANIN YOLLARI

 

Gerekli bir beceri analizinin yapmanın amacı,bir bireyin yapması gereken bir işi yapabilmesi için gerekli olan krıtık davranışların ardaşıklığını belirlemektedir.Beceri analizi yapmanın en az 5 yöntemi vardır.

1-Gözleyerek beceri analizi

1-Uzman danışmanı ile beceri analizi

3-Davranışı yaparak beceri analizi

4-Bellekten beceri analizi yapmak.

5-Davranışların sıralanmasıyla beceri analizi.

 

1-Gözleyerek beceri analizi yapma:Bu yöntemle ,ardışıklığın davranışsal bileşenleri yeterli bireylerin istenen davranışı ardaşıklığını yapmaları ile ilgili pilot çalışmalar ve gözlemlerden sonra geliştirir.

“35 mm’lik fotoğraf makinesi kullanma” ile ilgili bir beceri analizi aşağıda gösterilmektedir.

 

35 MM’LİK FOTOĞRAF MAKİNESİ KULLANMA

Filmi takma

Arkasını açma

Sarma mandalını kaldırma

Filmi yerleştirme

Kapağını kapatma

Filmi sarma

Mandalı bulma

Mandalı çevirme

Film sayacını okuma

Bir çekimlik çevirme

Filmi geri sayma

Geri sayma mandalını başa alma

Mandalı çevirme

Takıldığı yerde çevirmeye son verme

Filmi çıkarma

Arkasını açma

Sorma mandalını kaldırma

Filmi alma

 

Beceri analizinde basamak ardışıklığındı sayısını ve düzenini belirleyen kurallar yoktur.Davranışların düzeni ve sayısı gerçek davranışlarda olduğu gibi bir öğretmenin beceri analizinde  diğerinin analizi çeşitlilik gösterir.

 

2-Uzman Danışmanlığı ile beceri analizi:Bu yöntemde,bir beceri yapılırken beceri yada uzman bir kişinin danışmanlığı ile yapılır.

Örneğin:Zihin engelli öğrencilere giysi tamir etme becerisi öğretilirken bu konuda ev ekonomisi uzmanından danışmanlık alınır ve buna göre beceri analizi yapılır.

 

3-Davranışı yaparak beceri analizi yapma:Beceri analizinde davranışların ardışıklığını geçerli kılmak için kullanılan bir yöntemde davranışları gerçekten yapmaktır.Ayakkabı bağlamayı öğrenmekle ilgilenen bir birey kendi ayakkabısını tekrar tekrar bağlayarak doğru şekilde ayakkabı bağlamak için gerekli basamaklar ayırt edebilir.

Davranışı yaparak beceri anlizi yapmanın bir avantajı beceri alanları ile irtibat olanağı düşünülen davranışların daha net bir fikir sağlayacak ve öğrencilerini her davranışı yapmaları için gerek duyacağı basamakları görme fırsatı sağlamasıdır.Dahası bir görevi bir çok kereler kendi başına yapmak en etkili hareketleri içeren topoğrafyanın çıkarılmasına olanak vermektedir.

 

4-Bellekten beceri analizi:Bu yöntemle beceri analizi yapımak istenen davranış bellekte canlandırılarak ,analizi yapılarak kaydedilir.

Örnek:Diş fırçalama ile ilgili davranışların basamakları diş fırçalama eğleme bellekte canlandırılarak yazılabilir.

Bellekten beceri analizi yapmak daha az zaman gerektirir.Özel araca ve gerece ve ortalama gereksinim duyulmadan yapılabilmesi bakımından tercih edelmektedir.

Örneğin diş fırçalama ile ilgili beceri analizi bellekte yapıldığında Diş fırçası,diş macunu gibi malzemeye musluk ve lavobo bulunan çok kısa bir sürede basamaklar çıkartılabilir.

Belekten beceri analizi yaparken basamakların unutulabileceği ve atlanabileceği unutulmamalıdır. Özellikle karmaşık görevlerin beceri analizi sırasında basamakların atlanması olasılığı daha yüksektir.Örneğin diş fırçalama ile ilgili beceri analizi belekten yapıldığında fırçanın yerine dik şekilde konması gerektiği gibi ayrıntı gözden kaçabilir.Beceri analizinde bir basamağın atlanması bir öğrencinin performans düzeyinin dolayısıyla eğitime başlama noktasının bulunması olumsuz yönde etkileneceği göz önünde bulundurularak basamak atlamaya dikkat edilmelidir.

 

5- Davranış sıralamasına ile beceri analizi yapma:

Bu yöntemde, davranışlar listelenir ve yapılacak davranışların sıralaması düşünülür. Davranışlar birbirine bağlanırken beceri analizlerinin zamana göre sıralanması etkili bir strateji olabilir.

 

 

 

BECERİ ANALİZİ

Bir görevi anliz ederken önemli birleşenlere ayırma işlemi birkaç şekilde yapılabilir.

1-Zamansal dizilişe göre beceri analizi

2-Gelişimsel izlerliğie göre beceri analizi

3-Güçlük derecesine göre analiz

4-Yapısal görev analizi

 

1-Zamansal dizilişe göre beceri analizi:Bazı görevler zamansal bir izlerlige sahiptir.

Örnek:

El yıkarken elin suyun altına sokulmadan önce musluğun açılması gerekir.

 

2-Gelişimsel izlerlige göre beceri analizi:Allt becerilerin dizilişleri,gelişimsel bir düzen içinde olabilir.

Örnek:

Toplama ,çıkarma,çapma,bölme,

Alt beceriler arasında kesin bir hirayarşi söz konusudur.Sıralamadan sonra gelen bir beceride güçlük çekilmesi önden önce gelen ve onun ön koşolu olan bir beceride ustalaşmamış olduğu gözlenir.

 

3-Güçlük derecesine göre analiz:Bazı görevler ne zamansal nede doğal gelişimsel bir izlerliliğe sahiptir.Bu görevleri alt becerilerin ne kadar kolaylıkla öğrenebildiğine göre analiz etmek mümkündür.

Örneğin: Harfleri yazma:

Düz ve çizgili harfler:l,t,i

Düz veyatay çizgili harfler:v,y,z

Yuvarlak vekavisli harfler:o,c,ss,ö

Yuvarlak ve düz çizgili harfler:a,b,e,p,g,d,

Kavisli vedüz çizgili harfler:j,h,m,k,n,f,r,u,

 

**Zamansal bir izlerliliği olmayan görevlere ait beceriler ve bunlar arasındaki ardışıklık ilişkisi

Uzmanına danışmak

İlgili kaynakları incelemek

Akıl yürütmek

Görev ile bağlantılı olduğu sanılan ait görev vebeceriler listelenir.Bunlar kolaydan zora doğru yada görevi başarıyla tamamlamak için en gerekli olaydan en az gerekli olana doğru yapılabilir.

 

Görev analizi:

 

Yapılan hataları değerlendirme aşamasında ortaya çıkar.

*Alt beceriler başarıldığı halde görevin kendisi başarılamıyorsa.

Önemli bir alt beceri atlanmiş olabilir.

*Zor olarak kabul edilen alt beceriler başarılıyorsa,ancak kolay olanlar başarılamıyorsa

Alt becerilerin dizilişinde hata yapılmış olabilir.