CÜMLE DÖNEMİNDE OYNANABİLECEK BAZI OYUNLAR
Cümle dönemini tekdüzelikten çıkarmak,cümle tekrarlarını öğrencinin severek yapacakları bir ortama süreklemek,onların ilgilerini canlı kılmak,sınıf disiplinini sağlamak vb.durumlar için ilkokuma-yazma çalışmalarının her döneminde oyunlardan yararlanmak gerekir.
Bu yaş grubu öğrencilerinin oyun çağında oldukları hiç bir zaman unutulmamalıdır.İyi bir birinci sınıf öğretmeni bütün çalışmalarını oyun içerisinde yürütmelidir.çocuklara :`bugün okulda ne yaptın?` şeklinde bir soru yönetildiğinde,çocuğun :` bugün okulda oyun oynadık `demesi gerekir.
1-YAVRU ANASINI BULSUN OYUNU
Sınıftaki öğrenciler iki eşit gruba ayrılır.Bir grup öğrencinin eline büyük fişler verilir. Fiş sayısı çok fazla ise,yapılan değerlendirmeler neticesinde öğrencilerin iyi kavrayamadıkları veya pekiştirmek istediğimiz fiş cümleleri tercih edilmelidir.Bu gruptaki öğrenciler kendilerine verilen büyük fişleri göğüslerinin hizasında tutarak bir duvar kenarına dizilirler.Aynı sayıdaki diğer grup öğrenciye de büyük fişlerin küçükleri verilir.Bu grup öğrenciler yavru,büyük fiş verilen öğrenciler ise ana konumundadırlar.Bu öğrenciler de karşı duvarın kenarına dizilirler. Öğretmen ellerinde küçük fiş taşıyan yavru konumundaki öğrencilere `herkes anasını bulsun`komutunu verince her öğrenci karşı duvarda büyük fişi taşıyan öğrencinin yanına giderek önünde diz çöker Yanlış yerde oturan öğrenciler arkadaşları ve öğretmenin uyarıları ile doğru yerlerini bulurlar. Oyun öğrencilerin ve fişlerin el değiştirilmesi ile tekrar edilir.Aynı oyun kelime ve hece tanıma dönemlerinde de oynanabilir.
2-VURDUĞUM OKUSUN OYUNU:
Dersliği elverişli olan birinci sınıflarda bir grup öğrenci sınıfın müsait bir boşluğunda halka biçiminde yere çömelirler.Ellerine birer büyük fiş verilir.Bir ebe seçilir ve eline bir mendil verilir. Ebe halkanın dışında öğrencilerin arkasında yürüyerek elindeki mendille bir öğrenciye vurur. Vurulan öğrenci ayağa kalkarak elindeki fişi yüksek sesle okur.Sırada oturanlar bu fiş cümlesini defterlerine yazarlar. Okuyamayan elindeki fişi ebeye vererek kendisi ebe olur.
Bu oyun ebe bir öğrenciye mendille vurunca,o öğrenci ayağa kalkarak elindeki büyük fişi ebeye doğru dönderir.Ebe bu fişi okuyabilirse ebelikten kurtulur,okuyamazsa ebeliğe devam eder şeklinde de oynanabilir.Öğrenciler ve fişler değiştirilerek oyuna devam edilebilir.
3-YETİŞ VUR OYUNU:
Çocuklar bahçede halka olarak yere çömelirler.Her çocuğun önüne birer büyük fiş bırakılır. Öğretmen bu fişlerden ikisini ardı ardına söyler.İlk okunan fişin sahibi kalkar ve halkanın dışından koşarak ikinci fiş sahibinin yerine oturmaya çalışırken,ikinci fişin sahibi de birinci fiş sahibine vurmaya çalışır.Bu oyun kelime tekrarları sırasında da oynanabilir.
4-VUR ÇIKSIN OYUNU:
Bir halka çizilir ve ortasına küçük bir top konur.Öğrenciler halkanın etrafına dizilirler. Her öğrenciye bir fiş verilir.Oyunu yöneten öğrenci veya öğretmen büyük fişlerden birini yüksek sesle söyler.O fişin sahibi koşup topu alır ve o sırada kaçışan çocuklara atar.Eğer vurursa vurulan öğrenci,vuramazsa topu atan öğrenci oyundan çıkar.Oyun oynanırken fişler sık sık değiştirilir.En sona kalan kalan öğrenci oyunu kazanır.Bu oyun kelime tekrarları sırasında da oynanabilir.
5-KAÇANI VUR OYUNU :
Çocuklar bir halkanın çevresine dizilirler.Herkese birer küçük fiş verilir.Halkanın ortasında elinde top olan bir ebe bulunur.
Ebe,bildiği fişlerden birini yüksek sesle söyler.O fiş kimde ise kaçar.Diğer öğrenciler oldukları yere çökerler.Ebe ise topla kaçan öğrenciyi vurmaya çalışır.
Vurulan öğrenci ebe olur.
Fişler arada bir değiştirilir.
(Bu oyun kelime tanıma çalışmaları sırasında da oynanabilir.)
6-FİŞİ KAP KAZAN OYUNU:
Öğrenciler iki derin kol halinde sıralanırlar.Bunların karşısına 10-15 m.kadar uzağa 7-8 öğrenci yan yana dizilirler.Her birinin eline bir fiş verilir.
Öğretmen bu fişlerden birisini yüksek sesle söyler.Her iki gruptan birer öğrenci koşar ve söylenen fişi almaya çalışır.Fişi alan grubuna döner.
Fişler bittiği zaman hangi grubun fişi çoksa o grup oyunu kazanmış olur.
7-KÖR EBE OYUNU:
Bahçe veya okulun salonunda öğrenciler halka şeklinde dizilirler.Her öğrencinin eline bir büyük fiş verilir.Bir öğrencinin gözleri bağlanarak bu halkanın içine bırakılır ve bir öğrenciyi yakalaması söylenir.Ebe hangi öğrenciyi yakalarsa o öğrenci ebenin gözlerini açar.Ebe o öğrencinin elinde duran fişi okuyabilirse,ebeliktern kurtulur, okuyamazsa gözleri tekrar bağlanarak oyun sürer.Bu oyundüa okuma yerine o öğrencinin elindeki fişi yazma biçiminde de oynanabilir.Ebenin yakaladığı öğrenciler halkadan koparılabilir.
8-DUVAR TABLOSU OYUNU:
Cümle fişleri duvarda ters çevrilerek arkalarına tebeşirle öğrencilerin görebilecekleri büyüklükte birer numara yazılır. İki öğrenci kaldırılarak bir numara söylenir.O fişi önce kapan öğrenci diğer öğrenciye fişi göstererek okumasını sonra da sınıfa yazmasını söyleyebilir.
9-MEKTUPLAŞMA OYUNU:
Öğrencilere küçük kağıt parçaları dağıtılarak birer cümle yazmaları istenir.Buna mektup denir. Daha sonra öğrenciler ellerindeki mektupları başka öğrencilere verirler.O öğrenciler de ellerindeki bu kağıtları başka arkadaşlarına verirler.Kağıtlar katlı olduğu için ilk çırpıda okunamaz konumdadır.Daha sonra öğretmen bazı öğrencilere tahtaya kaldırarak mektuplarını okumalarını ister.Bazı mektuplar sınıf yazdırılır.
10-NİŞAN ALMA OYUNU:
Tahtaya büyükçe bir daire çizilir.Bu daire merkeze doğru bölümlenir.Her bölümü tekrarı düşünülen birer cümle yazılır.Gözleri bağlı öğrencinin ileriye doğru yürüyerek bu tabloda parmağını bir yere dokunması istenir.Öğrenci parmağını üzerine koyduğu fişi gözleri açılarak okumaya veya yazmaya çalışır.Bu oyun belli bir uzaklıktan küçük tebeşir parçaçıkları atma şeklinde de oynatılabilir ama biraz sınıf kirlenmiş olur.
11-ŞANSLIYI BULMA OYUNU.
Her öğrenciden bir küçük fiş çıkarark önlerine koymaları istenir.Daha sonra öğretmen büyük fişlerden birini çıkararak okur.Bu büyük fişin küçük fişi hangi öğrencinin önünde duruyorsa o öğrenci sınıfın şanslı öğrencisi olarak alkışlanır.Bu fiş cümlesi yazılır.
12-YAZILANI YAP OYUNU:
Tahtaya bir cümle yazılır veya asılır.sonra bir öğrenci kaldırılarak fişte yazılı olanın yapılması istenir.Tahtaya asılan fiş cümlesi bir hareket ifade etmelidir.Ayşe koş gibi.
13-GÖSTERİLENİ OKU OYUNU:
Öğrencilerin ellerine birer cümle verilir halka şeklinde dizilirler.Öğretmen oyunun yöneticisi ve halkanın dışında durur.Bir öğrenci de ebe olur ve halkanın içinde durur. Halkanın dışında yürüyen öğretmen hangi öğrencinin arkasında durursa ebe o öğrencinin elindeki fişi okumak zorundadır. Okursa ebelikten kurtulur.Yoksa ebeliği devam eder.Yazma şeklinde de oynatılabilir.Kelime tanıma döneminde de oynatılabilir.
14-YARIŞMALI FİŞ OKUMA OYUNU:
Öğrencilerden iki takım oluşturulur.Derin kol şeklinde yan yana dizilirler.Her grubun karşısına birer sandaye bırakılır ve sandelyelerin üzerine eşit sayıda fiş bırakılır.Öğretmenin düdük çalması ile yarışma başlar.Sıra ile koşup sandalye üzerinrden bir fiş alan öğrenciler öğretmenin yanına gidip bu fiş cümlesini okumak ,doğru okurlarsa bu defa da kendi grubunun yanına koşarak sıranın önündeki öğrencinin eline vurmak zorundadırlar.Bu aşamadan sonra sıranın ikinci sırasındaki çocuklar,daha sonra üçüncü sırasındaki çocuklar bu işe devam ederler,son öğrenci de bu işlemi yaptığında hangi grup önce tamamlamışsa yarışı kazanır.
15-YARIŞMALI TORBADAN FİŞ ÇEKME OYUNU:
Küçük fişlerin tamamı bir torbaya doldurulur.Öğrencilerden iki takım oluşturulur. Sırasıyla her takımdan birer öğrenci gelir ve torbadan birer küçük fiş çekmek suretiyle bu fişi okuyup ezbere yazarlar.Oyun sonunda hangi takım az hata yapmışsa o takım oyunu kazanır. Bu oyun kelime tanıma çalışmaları sırasında da oynanabilir.
16-FİŞLİ DAİREYİ KAPMA OYUNU:
Bahçe ya da salona öğrenci sayısından az daireler çizilir.Her daireye bir fiş cümlesi bırakılır.Öğretmenin düdük çalması ile öğrenciler bir daire kapmaya çalışırlar.Her öğrenci kaptığı dairedeki fişi boşta kalan herhangi bir öğrenciye okutup,yazdırabilir.
17-DUYAN GELSİN OYUNU:
Salonda ya da bahçede öğrenciler bir daire çevresinde halka olurlar.Ellerine de birer büyük fiş verilir. Öğretmen halkanın ortasından herhangi bir fiş cümlesini okur.O fişi tutan öğrenci öğretmenin yanına gelir.Böylece duyan gelir ve bütün öğrenciler öğretmenin etrafında toplanmış olurlar.
18-SÖYLENENİ YAZ OYUNU:
Tahtaya iki öğrenci çıkarılır.Öğrencilerden biri diğerine bir cümle söyler.O öğrenci bu cümleyi doğru olarak yazmaya çalışır.Yazdığı doğruluk derecesine göre sınıftan kuvvetli veya yavaş alkış alır.Bu defa da diğer öğrenci bu öğrenciye aynı şeyi yapar.
19-SÖYLENENİ BUL OYUNU:
Öğrenciler küçük fişlerini sıralarının üstüne dizerler.Öğretmen bir fiş cümlesini okur. Bunu erken bulan öğrenci alkışlanır.Aynı şekilde oyun içerisinde fişin yazılması da sağlanabilir.