Gülşen YEĞEN
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Yaratıcı Drama
{loadposition header}
Bir başka yaklaşımla, yaratıcı drama,
önceden yazılmış bir metin olmaksızın
katılımcıların kendi yaratıcı buluşları,
özgün düşünceleri, öznel anıları ve
bilgilerine dayanarak oluşturdukları
eylem durumları ve doğaçlama
canlandırmalardır (San;1998).
Olay, olgu, yaşantı ve bilgileri yeniden
yapılandırmaya yönelik olan yaratıcı
drama çalışmalarında, tiyatro olgusunda
olduğu gibi; bir başlangıç ve son bölümü
olmayabilir. Ancak bildiğimiz çocuk
oyunlarındaki gibi belli kuralları ve bu
kuralar içindeki sonsuz özgürlükleri
içerir. Tıpkı tiyatroda olduğu gibi,
gruptakiler belli bir atmosferi ve o
andaki oyun oynama yaşantısını
p a yl a ş ı r l a r (Ad ıgü z e l ; 1993) .
Yaratıcı Dramanın Boyutları
Yaratıcı drama, nerede uygulanırsa
uygulansın bir öğrenme yöntemi, kendini

ifade etmede bir araç ya da bir sanat
biçimi olarak kabul edilebilir. Drama
süreçlerinde bir öğrenme, etkileşim
sağlama ve sosyalleşme ile birlikte,
güven kendine saygıyı geliştirir. Ayrıca
bir topluma ait olma ya da bir grubun
üyesi olmanın getirdiği bir güç, iletişim
ve problem çözme yetilerinin de
geliştirilmesi yaratıcı dramanın önemli
boyutlarındandır.
Örgün eğitim kurumlarında bir ders
işleme yöntemi olarak eğitimde drama,
profesyonel ve amatör tiyatro oyuncusu
yetişiminde, küçük çocuk-çocuk ve
ergenlerin özgür zaman etkinliğinin
önceden belirlenmiş amaçlara uygun
biçimde yürütülmesinde, zihinsel ve
bedensel özürlülerle, içe kapanıkların
eğitilmesinde başvurulan değerli bir
k a y n a k t ı r ( S a n ; 1 9 9 0 ) .
Yaratıcı Dramanın Hedefleri
Günümüz eğitim sistemi içinde, yaratıcı
dramanın hedeflerinden bir bölümü şöyle
sıralanabilir (Adıgüzel 1993 ve Üstündağ
1998): Yaratıcılığı geliştirme, estetik
gelişimi sağlama, eleştirel düşünme
yeteneği kazandırma, birlikte çalışma
alışkanlığı kazandırma, sosyal gelişimi
sağlama, kendine güven duyma ve karar
verme becerilerini geliştirme, dil ve
iletişim becerilerini kazandırma, soyut

kavramları ya da yaşantıları somutlaştırma,
imgelem gücünü, duygularını ve
düşüncelerini geliştirme.
Yaratıcı Dramanın İçeriği
Yaratıcı drama çalışmaları, sanat
eğitimi alanı başta olmak üzere eğitim
bilimlerinin tüm anabilim dallarından
yararlanır. Fotoğraftan müziğe, heykelden
şiire, öyküye, kitle iletişim araçlarının
eğitim açısından etkilerinden resme,
eğitimin psikolojik temellerinden
sosyolojiye olduğu gibi pek çok alandan
k e n d i n e i ç e rik o l u ş t u r a b i l i r
( Ü s t ü n d a ğ ; 1 9 9 8 ) .
Yaratıcı Dramanın Yöntemleri
Yaratıcı drama uygulamalarında genellikle
5 tür uygulama aşaması vardır.
Isınma ve Rahatlama Çalışmaları: Çeşitli
yöntemlerle 5 duyuyu kullanma, gözlem
yetisini geliştirme, bedensel ve dokunsal
çalışmaların yapılması, tanışma, etkileşim
kurma, güven ve uyum sağlama gibi
özellikleri katılımcıya kazandıran, grup
liderinin yöneticiliğinde yapılan çalışmadır.
Oyunlar: Belirlenmiş kurallar içinde
özgürce oyun oynama ve bu oyunları
geliştirme çalışmalarından oluşur. Kimi
zaman bilinen çocuk oyunlarından
yararlanılır.

Doğaçlama: Daha az kesin olarak
belirlenmiş bir süreç olup, saptanan konu ya
da temadan yola çıkılır veya saptanan bir
hedefe doğru belli aşamalarla yol alınır.
Bireysel ve grupsal yaratıcılığın en çok ön
plan çıktığı çalışmalardır.
Oluşum: Bu süreç kimi zaman önceden hiç
belirlenmemiş bir çıkış noktasından, kimi
zamanda bir nesne, resim, fotoğraf, heykel
vb.ile iletişim kurma ile başlar. Sürecin
nasıl gelişeceği ve nereye varacağı
önceden belirsizdir.
Değerlendirme: Çalışma öncesi,
çalışma anı, çalışma sonrasında
yapılabilir. Dramanın aşamalarının her
birinin ya da birkaçının ardından
tartışmanın açılması, eleştiri-özeleştiri,
soru-cevap etkileşiminin başlaması
değerlendirmenin somut başlangıcı
olarak kabul edilir. Bu aşamada
başkalarının davranış biçimleri,
duyguları, düşünceleri, deneyimleri ile
ilgili bilgi sahibi olmak, bireyin kendi
yaşamına bir göz atması açısından
önemlidir (Adıgüzel;1993).
Yaratıcı drama,
nerede
uygulanırsa
uygulansın bir
öğrenme
yöntemi, kendini
ifade etmede bir
araç ya da bir
sanat biçimi
olarak kabul
edilebilir.
Kaynakça
ADIGÜZEL,H:Ömer; (1993). “Oyun ve
Yaratıcı Drama İlişkisi”.Ankara
Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Eğitim Programları ve
Öğ r e t im Ana b i l im Dalı ,
Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
SAN,İnci; (1990). “Eğitimde Yaratıcı
Drama”. Ankara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Fakültesi Dergisi, sayı.23,
Ankara.
_______; (1991). Yaratıcı Drama Eğitsel
Boyutları. Dokuz Eylül Üniversitesi
Buca Eğitim Fakültesi I.İzmir Eğitim
Kongresi, 25-27 Kasım.

DRAMA PLANI ÖRNEĞİ:
Yaratıcı drama çalışmaları için hazırlanacak olan planlar, drama uygulaması yapılacak olan grubun yapısı ve
özellikleri dikkate alınarak hazırlanmalıdır. Katılımcıların yaşları, gelişim özellikleri, meslekleri varsa diğer
özellikleri, daha önce bir drama yaşantısı geçirip geçirmedikleri göz önünde bulundurularak hedefler
belirlenmelidir. Belirlenmiş olan hedeflere uygun olarak içerik oluşturulmalıdır.
Aşağıda hedefleri belirtilen bir drama ders planı verilmiştir. Hazırlanmış olan bu plan 3 saatlik (150 dakika) ve
bir oturumluk drama dersi için oluşturulmuştur.
DERS:Yaratıcı Drama
SÜRE: 150 dakika
GRUP: 18 yaş üstü, 20 kişi.
KONU: Duyu, dokunma çalışmaları, heykel ve form oluşturma.

HEDEFLER:
1. Drama ilkelerini, drama etkinliklerinde doğru uygulayabilme.
2. Dokunmaya yönelik oyunlarla duyularını geliştirebilme.
3. Bir temadan yola çıkarak, doğaçlamalar oluşturabilme.
4. Bir konu ya da temayı bedenini kullanarak ifade edebilme.
5. Yaratıcılığını ortaya koyma ve geliştirmede hayal gücünün kullanabilme.
6. İmgesel anlatım gücünü geliştirebilme.
7. Grupla çalışmaya istekli oluş.
8. Drama etkinliklerine katılmaktan ve izlemekten zevk alış.

İŞLENİŞ:
Isınma: Gruptan müzik eşiğinde ritimle yürümeleri istenir. Daha sonra liderin verdiği yönergelere göre ayak
parmaklarının ucunda, topuğuna basarak, ayakların dış yanına basarak, ayakların iç yanına basarak yürünür (5’).
Oyun: Önde Turna 1-2-3 oyunu: Katılımcılardan bir ebe seçilir. Diğer katılımcılar alanın bir başka köşesinde
dururlar. Ebe yüzü duvara dönük bir şekilde “önde turna 1-2-3” diye sayarken katılımcılar ona doğru ilerlemeye
çalışırlar, ebe saymayı bitirdiğinde katılımcılar donacaktır. Ebe, saymayı bitirdiğinde arkasına doğru dönerek
diğerlerini hareket halinde yakalamaya çalışır. Ebenin hareket halinde gördüğü kişi oyun dışı kalır. Ebenin tam
arkasına gelindiğinde ona en çok yaklaşmış olan kişi, sırtına dokunarak gruptan kalan diğerleriyle birlikte geriye
doğru kaçarlar. Ebenin yakaladığı kişi yeni ebe olur. Eğer ebe herhangi birine dokunamamışsa yeniden ebe olur.
Bir başka turda yere en az bir kez dokunmadan ebeye dokunulmayacaktır yönergesi ile tekrarlanır (10-15’).
Don – Kurtul oyunu:
Gruptakilerden bir ebe seçilir. Diğerleri kaçarlar. Ebenin dokunduğu kişi, ebe ona hangi pozisyonda dokunmuş
ise o şekilde donar. Gruptaki diğer üyelerden herhangi biri, donmuş durumda bulunanlardan birinin karşısına
geçerek aynı biçimi alırsa, donmuş olan kurtulur. Bu sırada ebeye yakalanmamaları gerekecektir. Ebe tüm
katılımcıları yakalayıncaya kadar oyun sürdürülür(10’).(Aynı oyun ikinci oyuncunun arkadaşını kurtarmak için
onun hareketini zıt yönde yapmasıyla da denenir).
katılımcıları yakalayıncaya kadar oyun sürdürülür(10’).(Aynı oyun ikinci
oyuncunun arkadaşını kurtarmak için onun hareketini zıt yönde yapmasıyla da
denenir).
Doğaçlama
Kukla – kuklacı oyunu oynanır. Grup eşit sayıda iki gruba ayrılarak, iç içe iki
çember yapılır. Dıştakiler kuklacı, içtekiler kukla olacaktır. Kuklacılar
önlerindeki tahta malzemeyi istedikleri biçimde şekillendirdikten sonra, sağa
doğru bir kayarak her bir kukla üstünde oynamalar yaparak düzeltirler. Kendi
kuklalarına geldikten sonra son düzeltmeyi yaparlar, kuklalarını el
hareketleriyle oynatırlar. Bittikten sonra içtekiler ve dıştakiler yer değiştirirler.
Aynı işlemler tekrarlanır (20’).
Gruptan gönüllü iki kişi seçilir. Bu iki kişinin birlikte sevgiyi vurgulayan bir
form oluşturmaları istenir. Gruptakilerden bir başkası ikiliden istediği birinin
omzuna dokunarak onu dışarı çıkartır, diğerinin formuna yeni bir anlam
katacak şekilde biçim alır. Tüm grup birkaç kez yapıncaya kadar tekrarlanır.
İsteksiz olan varsa lider tarafından katılımcı olmaya yönlendirilir (20’).
Gruptan serbest şekilde yürümeleri istenir. Liderin “dur” yönergesi üzerine
herkes olduğu şekilde durur. Lider seçtiği iki kişinin duruşunu yorumlatır. Bu
uygulama kişi sayısı 3-4’e çıkartılarak tekrarlanır.
Lider tarafından oluşturulacak grup sayısına göre 4-5 imge seçilir. Ardından
gruptaki diğer katılımcılara tüm imgelere bakıp, kendi seçtikleri herhangi bir
imgenin anlamını bütünleştirecek şekilde o imgeye katılmaları söylenir. Tüm
katılımcılar bir form aldıktan sonra, lider seçtiği bir kişiden düzeltme
yapmasını ister. Liderin seçtiği kişi, oluşan gruplardan bir tanesi üzerinde,
onun yüklediği anlamı bozan bir kişiyi çıkartabilecek, diğerleri üzerinde
istediği düzeltmeyi yapabilecektir. Her gruptan çıkartılanlar aynı işlemleri
diğer gruplar üzerinde tekrarlarlar. Her gruptan bir kişi çıkartılarak, belirtilen
aşamalar uygulandıktan sonra, herkes kendi düzeltme yaptığı gruba giderek
anlamı bütünleştirecek şekilde eklenir. Lider tarafından seçilen ilk kişiye
dokunulmaz. Tüm grup heykeller tamamlandıktan sonra, liderin seçtiği bir
grubun formunu bozmaması söylenir. Diğer gruplara çözülmeleri söylenir.
Donuk durumda kalan grup diğer katılımcılarla birlikte yorumlanır. Sırayla
diğer gruplar da donarlar ve yorumlanır (20’).
Oluşum: Oluşturulan gruplara isterlerse dinledikleri yorumlara göre, isterlerse
kendi oluşturacakları yeni bir kurguya göre beden dili kullanılarak
canlandırma yapmaları istenir (canlandırmalar önce beden dili kullanılarak,
sözel anlatım bulunmadan yapılır). Her grup sırayla canlandırmasını yapar,
oluşturulan grup heykele gelindiğinde donarlar. Daha sonra tüm gruplara
dondukları andan sonrasını da kurgulamaları ve baştan itibaren sözel anlatım
da kullanarak sonuca kadar oynamaları söylenir. Grupların çalışmaları izlenir
(50’).
Değerlendirme: Grup çember şeklinde yere oturur. Lider yapılan çalışmaların
hedefleri hakkında bilgi verdikten sonra, hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığı
hakkında katılımcıların görüşlerini alır. Çalışmalar sırasında neler hissettikleri,
neler duyumsadıkları sorularak, tüm katılımcıların duygularını ve
düşüncelerini söylemesi sağlanır(10’).