Alzheimer Hastalığı,50 yaşından itibaren yavaş bir seyirle her iki cinste de ortaya çıkabilen genetik-ilişkili bir beyin hastalığıdır.Hastalığın en sık ortaya çıkış tarzı tekrarlayıcı bellek kusurlarıdır.Hasta adayı bu kusurların farkındadır ama önüne geçemez.Bir süre sonra bu durum yakınları tarafından farkedilir.Bu aşamada yapılan başvurularda hastalığın erken tanısı mümkündür.Erken tanı da tedavi ve ilerlemenin kontrolu için imkanları arttırır.İlerle-yen hastalıktaki bulgular üç ana grupta toplanır.Bunlar;bellek problemleri,davranış problemleri ve gündelik yaşamı idame problemleridir.Bellek problemi daha çok yakın dönem içinde öğrenilenlerin unutulması ve yeni şeylerin yeterince öğrenilememesi biçiminde ortaya çıkar.
Buna karşılık,hastaların çoğu eski olayları net biçimde hatırlıyabilirler.Davranış problemleri kendi içinde iki gruba ayrılır.Bunlar;depresif ya da ona benzeyen yakınmalar ve ajitasyon, irritasyon,paranoya gibi daha aktif davranış bozuklularıdır.Hastalarda gündelik yaşam aktiviteleri giderek etkilenir.Bunlar arasında evde anahtar unutma,yemeğin altını yakma, alışverişte yaşanan karışıklıklar ve kişisel temizlik ve hijyene özen gösterememe gibi bozukluklar vardır.
Alzheimer Hastalığı tüm dünyada en sık raslanan bunama hastalığıdır.Her Alzheimer’li bunama belirtileri gösterir ama her bunama Alzheimer Hastalığı değildir.Çünkü bunamaya neden olan ve Alzheimer’le karıştırılabilecek diğer nedenler de mevcuttur.Bunların bir bölümü tedavi imkanları Alzheimer gibi sınırlı hastalıklar olmakla birlikte bir bölümü de tedavisi mümkün durumlardır.Depresyon,tiroid hastalığı,B12 vitamin eksikliği,bazı ilaç etkileşimleri Alzheimer’e benzer tablolar yaratırlar ve bunların tedavisi mümkündür.
Alzheimer Hastalığına yol açan kromozom anormallikleri saptanmıştır.Bunlar 1,14,19 ve 21 kromozomlarla ilgilidir.Kromozom 12 ise şüphelidir.Bu kromozomlardan kaynaklanan anormal proteinler tanımlanmıştır.Bu gelişmeler sonucunda beyinde 50 yaşları gibi erken ya da 80 yaşları gibi geç yaşlarda bazı anormal gelişmeler yaşanmaya başlar.Bunlar beyin kabuğundaki hızlı erime,beyin sıvısında artma ve beyin dokusunda anormal proteinlerin yarattığı plak oluşumlarıdır.
Alzheimer Hastalığının tedavisinde son yollarda büyük gelişmeler olmuştur.Bu tedavileri iki ana grupta toplamak mümkündür.Bunlar bellek bozukluğuna yönelik tedaviler ve davranış bozukluklarına yönelik tedavilerdir.Bellek bozukluğuna yönelik tedavilerde esas,beyinde bellek sistemiyle ilgili ana madde olan asetilkolin’den daha fazla yararlanma tedavisidir. Bu konuda ülkemizde ileri ülkelerin imkanları mevcuttur.Davranış bozuklukları arasında sık görülen depresyon ve psikotik bulgular içinde durum aynıdır.
Alzheimer Hastalığının tanısında genellikle geç kalınmaktadır.Bu da tedavi imkanlarını kısıtlamaktadır.Son yıllardaki tecrübelerim erken tanı konulan hastalarda ilerleme hızının kontrol altına alınabildiğini göstermektedir.Erken tanının konulabilmesi için de sadece bellek yakınmasının olduğu aşamada doktora başvurmak ve gerekli incelemelerden geçmek gerekir.Hastalık şüphesi duyulan durumlarda önleyici tedaviye başlamak yararlıdır.
Hazırlayan:
Prof.Dr.Oğuz TANRIDAĞ
Vehbi Koç Vakfı Amerikan Hastanesi
